Zorgen over de Jeugdzorg

René Peters, Tweede Kamerlid van het CDA op het gebied van armoedebeleid, schuldhulpverlening, jeugdzorg, jeugdreclassering en kinderbescherming, gaat regelmatig in gesprek met ervaringsdeskundigen, wetenschappers, bestuurders en professionals die allemaal worstelen met de vraag hoe de jeugdzorg beter kan. Hij maakte een reeks podcasts. Deze heeft hij nu gebundeld in het boekje: Zorgen over de Jeugdzorg. De essenties van al deze verhalen staan nu dus ook op papier!

Nieuw Organiseren

Ook onze collega Jan Smit kreeg ‘zendtijd’ om zijn verhaal en perspectief te delen. “Mijn passie is de transformatie binnen het sociaal domein. Dat klinkt actueel. Iedereen heeft het erover. Maar weinigen zijn er werkelijk mee bezig”. Smit pleit voor ruimte voor mensen, vernieuwers, die echt willen en kunnen èn hij pleit voor het stap voor stap afbreken van de oude logica en managementpraktijk die al het mooie in de weg staat. Zijn verhaal over de transformatie naar Nieuw Organiseren kun je ook terugvinden in dit boekje. Maar lees ook de andere inspirerende verhalen. Peters beoogt met deze gesprekken en de verschillende inzichten die ze opleveren de discussie rondom de jeugdzorg te verbreden en te verdiepen. Hij hoopt dat gemeenten en zorgorganisaties met de aanbevelingen direct aan de slag kunnen.

Bestellen

Het boekje is te bestellen via managementboek.nl. Bij elke verhaal vind je een QR-code, zodat je alle podcasts direct kunt beluisteren. Wil je alvast de podcast met Jan beluisteren? Dan kan dat hier. Heb je naar aanleiding van zijn verhaal vragen of zoek je advies of ondersteuning in je eigen praktijk? Jan Smit is bereikbaar via jan@broosz.nl.

Download het boek ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’

De publicatie ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ (2016) is nu beschikbaar als download. We stellen deze publicatie graag ter beschikking als impuls voor vernieuwers, zoekers en doeners die in deze veranderlijke tijd willen herbezinnen, om vanuit stevige principes het Nieuw Organiseren door te zetten. Download het boek ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ hieronder.

Pioniers aan het woord

Dit eerste deel van de trilogie over Nieuw Organiseren geeft de enthousiaste pioniersmentaliteit weer van de periode tussen 2014 en 2016. Gegrepen door het ontdekte gedachtengoed van Nieuw Rijnlands Organiseren gingen pioniers uit de (jeugd)zorg, onderwijs, gemeenten en bancaire sector aan de slag in hun eigen praktijk.

Deze publicatie geeft een weerslag van wat er gedeeld en ontwikkeld is binnen de Broosz Community of Practice Nieuw Organiseren.

Een verhalenbundel waarin het Rijnlands denken eenvoudig en helder is verwoord en waarin mensen uit uiteenlopende organisaties hun persoonlijk verhaal doen.

Ontsluiten van praktijkkennis – een trilogie

Het publiceren van praktijkverhalen over Nieuw Organiseren is ontstaan vanuit de samenwerking met NSvP, die steun gaf om de praktijkkennis en ervaringen van pioniers breed beschikbaar te maken. Na ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ verscheen in 2018 ‘De Binnenkant van Nieuw Organiseren’ en in 2020 ‘Doorleven van Nieuw Organiseren’.

Download het boek ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’

Je ontvangt direct een e-mail met een link naar het e-book.


    “Wie pakken het stokje over in de jeugdzorg?”

    Pionier in de jeugdzorg van het eerste uur, Gerdi Meyknecht, neemt afscheid van de Associatie voor Jeugd, waar zij vanaf het eerste uur bij betrokken was. Als activistische doener was zij betrokken bij vele initiatieven. Onder andere steunde zij vanuit de associatie het onderzoek ‘Jong in de Buurt’ in 2016, waarin jeugdzorgbestuurders naar aanleiding van het succesvolle Buurtzorg op zoek waren naar hoe de jeugdzorg meer wijkgericht te werk kon gaan.

    In 2016 rondde Broosz onder leiding van Jan Smit het onderzoek ‘Jong in de Buurt’ af met een publicatie. Met als belangrijkste conclusie dat zich een herhaling van zetten toonde: oude bureaucratische patronen en reflexen herhaalden zich.

    In een column die collega Jan Smit onlangs schreef op uitnodiging van de Associatie voor Jeugd ter gelegenheid van het afscheid van Gerdi blikt hij kort terug op de afgelopen jaren. Hij doet een oproep aan de sector om het zelfvertrouwen te hervinden en stevig van zich te laten horen. Te durven kiezen voor een meer humaan perspectief op organiseren dat nodig is om tot werkelijke verandering te komen. Gerdi vervulde vele rollen. Jan vraagt zich af wie het stokje nu overneemt.

    Deze column verscheen in ‘Gerdi’, een eenmalige glossy die verscheen naar aanleiding van het vertrek van Gerdi Meyknecht.

    Lees hier de column.

    Bezielde Professionals & Pionierende Wethouders. (3e druk, 2018)

    De 3e druk van ‘Bezielde Professionals & Pionierende Wethouders. Transformatie van de zorg voor de jeugd in zicht?’. Deze publicatie kwam in 2016 tot stand in opdracht van Stichting Innovatie Jeugdzorg naar aanleiding van actie-onderzoek van Jan Smit. Hoe staat het met de transformatie van de zorg voor de jeugd, nu de transitie is gerealiseerd? Lukt het om de zorgvernieuwing die daarachter besloten ligt succesvol te laten verlopen? Bestel hier de publicatie.

    ‘Inspirerend perspectief voor de jeugdzorg’

    Erik Gerritsen, Secretaris Generaal Ministerie van VWS schreef bij de nieuwe druk een voorwoord, waarvoor wij hem hartelijk danken. Gerritsen onderstreept de kernboodschap van Smit dat de transformatie van de jeugdzorg nog moet beginnen. Het boek is daarmee nog steeds actueel. Lees hier het voorwoord.

    Kernvragen

    De kernvragen bij de start van het onderzoek waren:

    • hoe staat het met de transformatie van de zorg voor de jeugd, nu de transitie is gerealiseerd?
    • lukt het om de zorgvernieuwing die daarachter besloten ligt succesvol te laten verlopen?

    Onderzoeksaanpak

    Met deze vragen trok Broosz, op verzoek van de Stichting Innovatie Jeugdzorg en gefinancierd door de Bernard van Leer Foundation, de provincie in. De zoektocht naar pioniers bracht ons in Diemen, Oss en omstreken en op Walcheren. Daar organiseerden we samen met de wethouders René Peters (Oss), Ruud Grondel (Diemen) en Albert Vader (Vlissingen) de Transformatiedialoog. Ontmoetingen met de vertegenwoordiging van alle professionals die bij de zorg voor de jeugd een rol hebben. Het idee achter deze aanpak is glashelder: het zijn immers de vakmensen, de vrijwilligers, de ouders en kinderen, kortom de mensen uit de leefwereld zelf, die de vraag kunnen beantwoorden of de transformatie op dreef is of niet?

    Inzichten en nadere reflecties

    De inzichten en reflecties worden in de publicatie afgewisseld met interviews van vakmensen uit de werkgemeenschappen, eveneens komen de drie wethouders uit Diemen, Oss en Walcheren aan het woord. Er wordt ingegaan op de essenties van Nieuw Organiseren, Leren, Veranderen en Verantwoorden, aspecten die cruciaal zijn om de transformatie te laten slagen. Ook wordt het idee van de werkgemeenschap uitgewerkt en wordt de methodiek van de Transformatiedialoog uiteengezet als vorm van Nieuw Leren en Verantwoorden.

    Inhoudsopgave

    • Voorwoord – Erik Gerritsen, SG ministerie van VWS
    • Proloog
    • De gemeenschap spreekt I: ‘Ik wist niet dat jij zo’n goed hart had’
    • Inleiding
    • De werkgemeenschap spreekt II: ‘Tot deze mensen de juiste hulp hebben, laat ik ze niet los’
    • Bezielde professionals en weerbarstige praktijken
    • De werkgemeenschap spreekt III: ‘Ik denk niet meer bij alles: mag dit wel?’
    • De transformatie als fataal leerproces
    • De werkgemeenschap spreekt IV: ‘Wij maken het veel zwaarder voor de cliënt dan nodig is’
    • De inspiratie van nieuw Organiseren
    • De werkgemeenschap spreekt V: ‘Met elkaar kunnen we duidelijk meer dan we denken’
    • Werkgemeenschappen: anders leren en veranderen in het sociaal domein
    • De werkgemeenschap spreekt VI: ‘De betrokken hulpverleners hebben de neiging op hun eigen postzegel bezig te blijven’
    • Transformatiedialogen: experimenteren met Nieuw Verantwoorden
    • De werkgemeenschap spreekt VII: ‘Verantwoordelijkheid delen en je nek uitsteken voor een tweede kans’
    • Pionierende wethouders
    • Ontwikkeldomeinen voor de zorg voor de jeugd

    Bestel

    Interesse? Bestel hier de publicatie via managementboek.

    Nieuw Verantwoorden als motor voor transformatie

    In welke mate slagen pioniers in het realiseren van betere zorg voor de jeugd? En welke factoren liggen daaraan ten grondslag? Binnen het onderzoek Jong in de Buurt doet Broosz onderzoek naar pioniers in de zorg voor de jeugd, zowel in zorg verlenende organisaties als ook pionierende gemeenten.

    Het onderzoek, geïnitieerd door Associatie voor jeugd en gesteund door het Bernard van Leer fonds heeft als doel zicht te krijgen in welke factoren de innovatie binnen de zorg voor jeugd stimuleren. Zie voor meer info over het onderzoek het blog over de start van het onderzoek.

    Jan Smit en Bart van Langen van Broosz geven hieronder een update van het onderzoek tot nu toe.

    NIEUW – HORIZONTAAL EN RIJK – VERANTWOORDEN

    De eerste fase van het onderzoek lag in het vernieuwen van de wijze waarop inzicht verkregen kan worden in de prestaties van jeugdzorgpioniers. Hoe meet je of zorg beter wordt verleend nadat de organisatie de interne bureaucratie significant heeft verminderd, het primaire proces (zorg verlenen aan jeugdigen/ voorkomen dat jeugdigen zorg nodig gaan hebben) en daarmee de professional en de cliënt weer centraal heeft staan?

    Het ontwikkelen van (nog betere) monitoren is geen toereikende oplossing. Het opvragen van en sturen op cijfers dwingt de organisatie(s) terug te vallen in het bureaucratisch systeem. Bovendien zijn de perverse prikkels die kunnen uitgaan van alleen sturen op cijfers inmiddels genoegzaam bekend. Er ontstaat steeds meer inzicht dat monitors op zich alleen cijfers weergeven en weinig zeggen over de mate waarin goede zorg is verleend. Dus om inzicht te krijgen in wat goed gaat en minder goed gaat bij pioniers in de zorg voor de jeugd, is een andere wijze van verantwoording nodig.

    Een wijze die niet bureaucratisch, top down, gefragmenteerd en op alleen cijfers is gebaseerd, maar waarin verhalen, casuïstiek en ervaringen een belangrijk onderdeel zijn. En die als doel heeft collectief te leren en gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen voor de zorg voor de jeugd.

    Om inzicht te krijgen in de mate waarin pioniers slagen in het verbeteren van hun zorg is een wijze van verantwoording nodig die:

    • steeds start en gericht blijft op de bedoeling: optimale zorg voor jeugd
    • veel meer vertrouwen geeft aan professionals
    • gestoeld is op de werkelijkheid van jeugd en gezinnen en professionals, ondersteund met cijfers
    • de verbinding en samenwerking tussen alle partijen versterkt
    • een leercyclus op gang brengt en onderhoudt op basis van vakmanschap, verbinding en vertrouwen, van alle betrokken stakeholders
    • tijd scheelt van iedereen in de werkgemeenschap

    Met als doel dat een werkgemeenschap zich ontwikkelt om kinderen en gezinnen heen van professionals en niet-professionals:

    • die steeds de praktijk van de kinderen en gezinnen in de wijk als uitgangspunt neemt voor haar reflectie op en verbetering van de praktijk
    • die de bureaucratie waar mogelijk en wenselijk zo veel mogelijk voorbij is
    • waarin alle stakeholders vanuit hun eigen rol de transformatie (en de ont-bureaucratisering)
    • versterken vanuit de gedachte van een pedagogische civil society

    De methodiek, die in ontwikkeling is gaandeweg het onderzoek, wordt beschreven als Nieuw Verantwoorden. Maar ook de begrippen Horizontaal Verantwoorden of Rijk Verantwoorden worden voor deze aanpak gebezigd.

    De zorg voor de jeugd in beeld door middel van Transformatiedialogen 

    Vanuit bovenstaande visie op het inzichtelijk krijgen van prestaties van pioniers is een onderzoeksopzet ontwikkeld. Deelnemende (regio’s van) gemeenten worden door Broosz gefaciliteerd in het voeren van Transformatiedialogen met mensen uit de betreffende werkgemeenschap rondom het kind: (vertegenwoordigers van) professionals uit jeugdzorg verlenende organisaties, gemeente ambtenaren, wethouders, anderen gerelateerd aan de zorg (onderwijs, politie, kraamzorg etc) en uiteraard cliënten zelf. In totaal is het aantal genodigden per dialoog tussen de 50 en 80 mensen. Met elkaar vertegenwoordigen ze iedereen die direct of indirect betrokken is bij het primaire proces van de zorg voor de jeugd in de betreffende gemeente. Samen bespreken ze met elkaar, de thema’s die van belang worden geacht door de groep, hoe de zorg voor de jeugd op dat moment ervoor staat: wat gaat er goed en moeten we verstevigen, wat nog niet en moeten we aanpakken en wat zijn werkzame principes? Met elkaar, ieder vanuit zijn/ haar zicht op een deel van de zorg, wordt de zorg voor de jeugd in beeld gebracht en met elkaar verantwoording genomen voor de wijze waarop de zorg in zijn totaliteit wordt gegeven en uitkomsten die het heeft. De gesprekken vinden drie keer plaats in 9 tot 12 maanden.

    Co-creatie platform voor transformatieproces 

    Op deze wijze ontstaat een rijk collectief beeld van de wijze waarop de zorg op dat moment is georganiseerd en wordt uitgevoerd onder pionierende gemeenten en jeugdzorg aanbieders. Tegelijkertijd ontstaat een transformatiebeweging tijdens de gesprekken: mensen van verschillende organisaties leren elkaar kennen, werken samen aan oplossingen vanuit het belang van de client en minder vanuit het belang van de eigen organisatie.

    Aan de slag!

    De eerste dialoog van de subregio Maasland, Veghel/Uden heeft op 19 juni plaatsgevonden in het gemeente huis van Oss. Vijfenvijftig mensen uit de werkgemeenschap spraken met elkaar over en gaven daarmee betekenis aan 8 thema’s (o.a. aansluiting met de vindplaatsen, vermindering van bureaucratie, ruimte voor vakmanschap, basisteams – specialistische hulp).

    De inhoudelijke uitkomsten worden op dit moment verwerkt. Na de zomer starten ook gemeente Diemen en de regio Walcheren (gemeente Vlissingen, Middelburg en Veere) met de dialogen. Alle 3 de deelnemers zoeken naar een nieuwe verantwoordingspraktijk die zicht geeft op de transformatie én tegelijkertijd de transformatie stimuleert.

    Interesse of vragen?

    Tijdens het Nieuw Organiseren Event (8 oktober) verzorgen Jan en Bart een workshop over nieuw verantwoorden, zie het programma.

    Heeft u interesse in (deelname aan) het onderzoek of een vraag? Neem dan contact op met Broosz; Jan Smit via Jan@broosz.nl, of Bart van Langen via Bart@broosz.nlof met het secretariaat van de Associatie Jeugdzorg, Gerdi Meyknecht (secretariaat@meyknecht.nl). Gerrit Jan Hoogeland is als voorzitter van de Stichting Innovatie Jeugdzorg nauw betrokken bij het werk en de organisatie van Jong in de Buurt. We gaan graag met u in gesprek.

    Nieuw organiseren, Nieuw verantwoorden in zorg voor de jeugd

    Start onderzoek ‘Jong in de Buurt’

    Per 1 september 2014 onderzoekt Broosz het effect van vernieuwende zorg- en organiseerconcepten binnen de Jeugdzorg. Het onderzoek ‘Jong in de Buurt’ wordt uitgevoerd in opdracht van de Stichting Innovatie Jeugdzorg en gefinancierd door de Bernard van Leer Foundation. Het onderzoek loopt tot 1 december 2015.

    Nieuw Organiseren

    Geïnspireerd door de vernieuwing die onder meer Buurtzorg Nederland realiseert in de thuiszorg is een aantal pioniers het project Jong in de buurt gestart. De gedeelde ambitie van deze pioniers is het organiseren van nabijheid en nabuurschap voor cliënten van de jeugdzorg door het inzetten van een vaste medewerker, werkzaam in een klein zelfsturend team in een lokale setting (buurtgericht) met als uiteindelijk doel:

    • De cliënt zo zelfstandig mogelijk in de eigen omgeving laten functioneren met inzet van de kracht van de omgeving;
    • De uitvoerend medewerker optimale ruimte bieden om eigen vakmanschap in te zetten en te ontwikkelen;
    • De omgeving (naasten, buurt en wijk, partners) inzetten ten diensten van de cliënt(systeem);
    • Een organisatie inrichten die dienstbaar is aan de lokale uitvoering in zelfsturende teams.

    Centraal in deze vernieuwing staat het versterken van de eigen kracht van jongeren en hun gezinnen en meer handelingsruimte voor de professionals. Een ander zorg- en organisatieconcept dus, geënt op principes van Nieuw Organiseren.Het initiatief is door velen overgenomen en is in het voorjaar van 2014 afgerond met de publicatie ‘Zoete inval, dichte gordijnen en buurtmoeders’. De Stichting Innovatie Jeugdzorg vindt het cruciaal dat dit leer- en innovatieproces doorgaat en dat een zo goed mogelijk beeld ontstaat over welke organisatieprincipes van Nieuw Organiseren bijdragen aan het verbeteren van de zorg voor de jeugd.

    Betekenisvolle vernieuwing binnen de zorg voor de jeugd

    Er liggen grote kansen voor een betekenisvolle vernieuwing op grote schaal binnen de zorg voor de jeugd. Tegelijkertijd is deze transformatie binnen organisaties en binnen de sector ook uiterst complex en weerbarstig. Daarbij komt dat tijdens dit transformatieproces een geheel ander speelveld ontstaan is door de overheveling van jeugdzorg naar gemeentes. De neiging kan ontstaan weer terug te trekken naar oud organiseren, zeker wanneer op een traditionele wijze verantwoording afgelegd dient te worden. Juist nu is het dus belangrijk inzicht te krijgen in de effecten die Nieuw Organiseren heeft op de dienstverlening en resultaten voor de cliënten. Is dit verbeterd door nieuw organiseren en wat zijn de werkzame principes die hebben geleid tot deze resultaten? En hoe, met welke metingen die passen bij Nieuw Organiseren, gaan we dit inzichtelijk maken?

    Doel en onderzoeksvragen

    Doel van het onderzoek is te weten komen of de principes van Jong in de buurt leiden tot betere dienstverlening en/of lagere kosten binnen de zorg voor de jeugd.

    Centrale onderzoeksvragen zijn:

    • Wordt een grotere groep kinderen sneller en beter geholpen en wordt de situatie van deze gezinnen substantieel verbeterd?
    • Gebeurt dat met minder kosten voor de samenleving?
    • Welke werkzame principes, factoren en contexten zijn in succesvolle praktijken relevant of noodzakelijk voor de pedagogische teams?
    • Welke lessen zijn te trekken voor de bij de Zorg voor de Jeugd betrokken partijen en voor de Zorg voor de Jeugd in Nederland?

    Aanpak

    Een onderdeel van het onderzoek is het realiseren van nieuwe verantwoording. Gezien elke deelnemende organisatie een andere (veranderende) context heeft, wordt elke organisatie begeleid in het ontwikkelen van een nieuwe wijze van verantwoording. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het gesprek over wat en hoe te meten binnen organisaties veel helderheid en richting geeft. Broosz faciliteert en voedt daarom de dialogen tussen de organisatie (directie – management/ professionals) met betreffende stakeholders zoals gemeente en natuurlijk cliënten. De kennisdeling en -creatie tussen de deelnemende organisaties wordt gewaarborgd door een tussentijdse bijeenkomst te organiseren over Nieuw Verantwoorden. Ook vindt afstemming plaats met de bestaande Community of Practice en de opdrachtgever. Uiteraard wordt gedurende het onderzoek gebruik gemaakt van experts en de laatste kennis omtrent outcome meting, Nieuw Organiseren en ontwikkelingen in de jeugdzorg.
    Het onderzoek wordt afgerond met een congres eind 2015.

    Jan Smit van Broosz is gevraagd het onderzoeks- en ontwikkelingsproces als projectleider vorm te geven. Hij doet dit in samenwerking met Bart van Langen van Broosz.

    Broosz houdt zich al jaren bezig met het begeleiden van organisaties bij de verandering naar Nieuw Organiseren en met de dialoog tussen organisaties en haar stakeholders.

    Heeft u interesse of vragen? Neemt u dan contact op met Jan Smit (jan@broosz.nl) of het secretariaat van de Associatie voor Jeugd, Gerdi Meyknecht (advies@meyknecht.nl). Gerrit Jan Hoogeland (Cardea) is als voorzitter van de Stichting Innovatie Jeugdzorg nauw betrokken.

    SIJlogo      brz-logo-final_Broosz-square