Wat me altijd weer raakt bij het werken met Zorgprofessionals, is hun gedrevenheid om werkelijk dienstbaar te zijn aan cliënten die men veelal in de eigen leefwereld verzorgt en ondersteunt in precies datgene wat men nodig heeft, met betrokkenheid, respect, vakmanschap, volharding en de distantie die daarvoor nodig is. Dienstbaarheid is in de zorg- en welzijnssector heel sterk verweven met de professionaliteit en de beroepsuitoefening. Volgens mij kan de bancaire sector veel leren van de Zorgsector in het algemeen en van de transformaties en positieve ontwikkelingen die daar plaatsvinden en van het bewustwordings- en leerproces dat daaraan ten grondslag ligt.
Transformatie van organiseren
Want daar voltrekt zich, nog voorzichtig, maar heel duidelijk en vanuit een heel heldere visie op wat professionaliteit en integriteit en ‘goed organiseren’ is, een ware transformatie van het organiseren zelf. Er is een vernieuwingsgolf aan het aanzwellen waarin betere zorg tot stand komt waar cliënten tevredener over zijn. Onder de druk van hoge kosten, de kritiek op de bureaucratie waardoor cliënten vaak van het kastje naar de muur worden gestuurd. En ook door de frustratie van professionals die door overmatige managementsturing en de daarbij horende administratieve lasten geen enkele handelingsruimte meer hebben om goede zorg te verlenen.
De prudente, saaie, dienstbare bankier
Dat kan bijna niet waar zijn, hoor ik managers, bestuurders en toezichthouders uit de financiële sector denken. Dat kan wel, ga maar kijken! Op 29 januari jl. was ik aanwezig bij een Tegenlicht Meetup in Amsterdam naar aanleiding van hun TV-uitzending “De Biecht van de Bankier”. Daarin riep financieel geograaf Ewald Engelen de bankierswereld op om terug te gaan naar de essentie van hun vak: terug naar de prudente, saaie en dienstbare bankier. Wat is de essentie van het bankiersvak dan? Wat is de maatschappelijke rol van bankieren en wat dient die te zijn? Kunnen we in moreel opzicht wat verwachten van de sector en wat dan wel? Wat betekent dienstbaarheid in concreto? En hoe wil men het contact met de samenleving herstellen en levend houden? Allemaal fundamentele vragen die prikkelen en antwoord behoeven.
Sluipenderwijs minder ruimte
In mijn jarenlange ervaring in het werken met professionals uit de bancaire wereld valt geenszins op te maken dat bancaire professionals in basis geen dienstverlenende attitude hebben, integendeel. Maar de praktijk van het bankieren is in de afgelopen 10 jaar zo commercieel, bureaucratisch en eendimensionaal ‘aangestuurd’, dat professionele bankiers daar het afgelopen decennium sluipenderwijs steeds minder ruimte voor kregen. De klant werd een target. Je verantwoordelijkheid als bankier werd het realiseren van vooraf afgesproken doelstellingen. De manier hoe je dat netjes moest doen werd sterk bepaald door procedures. En door de vele afvinklijsten waar je als vakman de realiteitszin niet van in kunt zien en waarvan je vaak weet dat het absoluut geen betrouwbaar beeld geeft van de realiteit van alledag.
Lef om een draai te maken
Als je als zorg- of welzijnsbestuurder het lef hebt om een een draai te maken in je denken en vervolgens ook de moed om je hele organisatie daarin mee te nemen, dan heb je wat te vertellen. Daar zouden bankbestuurders en toezichthouders uit de bankwereld eens naar kunnen luisteren. Want een crisis draagt de mooie kans in zich om werkelijk te vernieuwen. Maar daarvoor moet je wel inzicht krijgen in nieuwe mogelijkheden en onbekende werkelijkheden. Hoog tijd voor nieuwsgierige bankiers om eens op bezoek te gaan bij Zorgprofessionals om te ervaren hoe in zorg en welzijn invulling gegeven wordt aan het begrip dienstbaarheid! Voor bankiers die interesse hebben, leg ik graag een verbinding.
Jan Smit – februari 2014
