09-02-2017
Als dochter van twee onderwijzers en telg uit een grote onderwijsfamilie, durfde ik mijn vingers nooit te branden aan onderwijs. Zeker niet aan goed onderwijs. Ik ging heel wat anders doen. Eerst ergotherapie en daarna met rechten aan de slag als vernieuwer in het domein werk en inkomen. Totdat ik bij het ABC, Amsterdams Begeleidingscentrum voor het onderwijs, ging werken.
Mijn eigen waarden
Welke waarden kreeg ik mee vanuit huis? En welke waarden werken door in mijn visie op onderwijs en op mijn werk? Belangrijk waarden die ik mee kreeg waren: volharding en creativiteit, maar zeker ook groei. Mijn beide ouders zijn kort voor de oorlog geboren. Veel aandacht ging uit naar het opbouwen van een carrière en bezittingen. Meer kennis was beter en iets van jezelf hebben belangrijk. Nog een opleiding, een applicatiecursus. Een eigen huis. En veranderen was goed. In een managementtraining leerde ik de andere kant van deze waarden kennen.Heel verrassend. Zo kwamen realiteitszin, concentratie en stabiliteit als belangrijke waarden binnen wandelen. Keuzes maken en een gezamenlijke focus. En de herhalende vraag als effectieve manier om overtuigingen te onderzoeken en in perspectief te plaatsen.
Ankers vinden voor goed onderwijs
Sinds eind 2009 werk ik bij het ABC, opgericht in 1973 om de kansen van arbeiderskinderen te vergroten. Vertrouwd voelde direct de passie voor het vak, discussies, over elkaar buitelende overtuigingen. Nieuw was hoe onderwijs echt werkt. Waar te beginnen met verbeteren, veranderen? Intuïtief zocht ik naar ankers, tijdloze inzichten over goed onderwijs. Ik kwam uit bij de onderwijsfilosofie van Gert Biesta, onderwijspedagoog en hoogleraar, met belangrijke waarden als rechtvaardigheid, volwassenheid en verantwoordelijkheid. Oftewel gelijke kansen voor alle kinderen,volwassen worden, leren verantwoordelijkheid te dragen. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen.
De Virtuoze School
Er volgde een onderzoekende en verkennende fase bij het ABC. Het kantelde ons ABC-denken over innovatie en ook de uitstraling veranderde radicaal. Innovatie was niet langer iets wat erbij kwam en achter gesloten deuren plaatsvond, maar het kwam in de etalage en werd het begin van een gesprek. Met veel energie brachten we allerlei nieuwe ideeën samen in een boekje, wat later uitgroeide tot de innovatiestrategie ‘Virtuoze School’. Daarmee koos het ABC voor ‘waardevol’ onderwijs: onderwijs waarbij waarden voorop staan. Waarden over wat goedonderwijs is, maar ook en vooral de waarden die je zelf meeneemt en zorgen voor onbevangenheid, vitaliteit, bevlogenheid, en motivatie. We hadden volop ideeën.
Parallelle processen
Als je anders gaat denken over goed onderwijs en over onderwijsvernieuwing ontkom je er niet aan om ook zelf het roer om te gooien en anders te organiseren. Parallelle processen. Ik richtte me op het veranderproces bij het ABC en kwam op het spoor van Nieuw Organiseren en van methodes van aanpak, zoals start-ups dat doen (lean start-up & agile). Ik ervoer daarin het belang van het naar binnen halen van de buitenwereld en ook resoluut afscheid nemen van dingen die niet werken, volop gaan voor realiteit en samen aan iets nieuws werken. Ook ontdekte ik hoe het was omwendbaar, samen en met realiteitszin te innoveren.
Geen makkelijk recept voor Nieuw Organiseren
De Virtuoze School is, net als Nieuw Organiseren, geen eenvoudig concept, noch een makkelijk recept. Toch ervaar ik steeds weer dat het de moeite meer dan waard is om ermee aan de slag te zijn, samen met anderen. In zwermen, zoals spreeuwen dat doen; ze behouden een bepaalde afstand tot elkaar en vliegen steeds naar binnen. Een proces van volgen, maar ook ruimte laten. Iets aanpakken wat je zelf en vandaag ervaren hebt, kunt doen, kunt beïnvloeden. Methodisch en diepgaand bespreken van casussen. Op deze manier kun je je professioneel kompas verder vormen. Daarbij is het voor mij belangrijk de kracht van visualiseren te benutten, verbeelden zonder te kennen, en te handelen vanuit waarden en het doorzien van eigen overtuigingen.
Blog uit ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ geschreven door Heleen Bouwmans (Directeur innovatie ABC/Pionier uit de Broosz Community of Practice Nieuw Organiseren), maart 2016
Ervaren is het nieuwe denken
Vandaag, 09 februari 2017, staat Heleen Bouwmans in de Bildungskalender 2017 met de titel van haar gedicht, ‘Ervaren is het nieuwe denken’, over haar veranderpraktijk en zoektocht naar vernieuwing van het onderwijs uit de publicatie ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ van Broosz. Enkele strofen uit het gedicht over haar veranderpraktijk: ‘
Waar wil je naartoe
Ervaren is het nieuwe
Denken, en schrijven
Moet, best eng om te
Doen als je het niet zeker
Weet….
In ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ staan verander- en praktijkverhalen van de pioniers uit de Community of Practice Nieuw Organiseren centraal. Het bovenstaande verhaal over de weg naar goed onderwijs van Heleen Bouwmans is daar ook te vinden. ‘Pionieren naar Nieuw Organiseren’ is hier te bestellen en ook als e-book verkrijgbaar.
